به‌کارگیری درست از اصول برنامه‌نویسی شیٔ‌گرا

در برنامه نویسی شیء گرا مفهومی داریم تحت عنوان Encapsulation که به زمانی اطلاق می‌شود که ما Attribute ها وBehavior های یک آبجکت را در کپسولی فرضی در کنار یکدیگر قرار می دهیم. علاوه بر این، با به کارگیری مفهومی تحت عنوان Encapsulation ما خواهیم توانست دسترسی به بخش یا بخش‌هایی از یک کلاس یا آبجکتی که بر اساس آن کلاس نوشته شده را محدود کنیم.

حال ممکن است این سؤال برای شما پیش بیاید که "اگر من خودم اقدام به ساخت یک کلاس می کنم، چه لزومی دارد که بخش یا بخش‌هایی از کلاس ساخته شده را از خودم پنهان سازم؟" در پاسخ به چنین سؤالی بایستی گفت که در اینجا قضیه پنهان کاری و … نیست، بلکه در اینجا منظور به حداقل رساندن وابستگی میان بخش‌های مختلف برنامه است. در چنین شرایطی، ایجاد یک تغییر کوچک در کلاس مد نظر -مثلا محدود کردن سطح دسترسی به برخی قابلیت‌های کلاس- فوراً روی تمامی آبجکت های ساخته شده از روی این کلاس اعمال خواهد شد.

امروزه برخی برنامه نویسان را می‌بینیم که مثلاً کلاسی ساخته‌اند که یک متد main چند صد خطی دارد و یا کلاسی که صرفاً داری متدهای set و get است. چنین نمونه‌هایی حاکی از آنند که توسعه دهندگان هنوز با مفهوم واقعی شیء گرایی آشنا نشده اند.

پیش از این گفتیم که یک آبجکت دربرگیرنده ی یکسری Attribute ها وBehavior ها است و این در حالی است که رفتار آبجکت بسته به فضایی که در آن قرار گرفته متغیر است. برای روشن شدن این مسأله مثالی می زنیم. فرض کنیم یک درب منزل داریم. این در، می‌تواند چهار State (یا حالت) مختلف داشته باشد: بسته، باز، در حال بسته شدن و در حال باز شدن اما این درب منزل به هر حال دارای دو عملکرد بیشتر نیست: باز شدن و بسته شدن و بسته به حالتی که در آن قرار دارد، عملکردهای باز و بسته رفتارهای متفاوتی می توانند داشته باشند.

برای روشن تر شدن مطلب، مثالی از دنیای برنامه نویسی بزنیم. فرض کنیم سه کلاًس داریم تحت عناوین Customer, Order و Item. کلاس Customer برای نگهداری اعتبار حساب مشتریان و سایر مسائل مربوطه مورد استفاده قرار می گیرد. آبجکتی هم که از روی کلاس Order ساخته می‌شود مسئول سفارش‌های مربوط به یک مشتری را هندل می‌کند و آبجکت های ساخته شده از روی کلاس Item هم مسئول اضافه کردن محصول به سبد خرید هستند. داشتن چنین کلاس هایی حاکی از آنند که ما به درستی اصول برنامه نویسی شیء گرایی را به کار می گیریم.

اما در مقابل، برنامه نویسانی که تجربه ی کمتری در زمینه ی شیء گرایی دارند تمامی منطق نرم افزاری خود را مثلاً در کلاسی تحت عنوان OrderService قرار داده و بسته به نیاز خود آبجکت هایی از روی آن می سازند که این اصلا کار درستی نیست! به عنوان فصل الخطاب، سعی کنید تا حد ممکن یکی از اصول مهم برنامه نویسی شیء گرا یعنی Encapsulation را در حین کدنویسی رعایت کنید.