از ورژن کنترل غافل نشوید!

یکی از نشانه‌های حرفه‌ای بودن در صنعت توسعهٔ نرم‌افزار، استفاده از Version Control است. گرچه درظاهر سوییچ کردن به ورژن کنترل کمی دشوار به‌نظر می‌آید اما پس از آن‌که مزایای چنین کاری بر دولوپرها -اعم از تازه‌کار و باتجربه- آشکار شد، ثابت می‌شود که یادگیری کار در چنین فضایی ارزشش را دارا است.

از جمله پلتفرم‌های ورژن کنترل رایج می‌توان به Git و SVN اشاره کرد(لازم‌ به‌ذکر است که گیت توسط لینوس توروالدز -خالق کِرنِل لینوکس- طراحی شده است و امروزه به‌عنوان معروف‌ترین و محبوب‌ترین سیستم کنترل نسخه شناخته می‌شود).

امروزه وب‌سایت‌های زیادی هم اقدام به ارائهٔ خدمات ورژن کنترل می‌کنند که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به گیت‌هاب و گیت‌لب اشاره کرد (برای آشنایی بیشتر با نحوهٔ عمل‌کرد ورژن کنترل، می‌توانید به مقالهٔ ورژن کنترل (Version Control) چگونه کار می‌کند؟ مراجعه نمایید).

زمانی که شما به ورژن کنترل مهاجرت می‌کنید، به‌سادگی می‌توانید به تاریخچه‌ای از تغییرات صورت گرفته در پروژه دسترسی یافته و مهم‌تر از آن، ببینید که کدام‌یک از اعضای تیم و در چه زمانی آن تغییرات را ایجاد کرده‌‌اند. باتوجه به این‌که کلیه‌ٔ تغییرات صورت گرفته در سورس‌کد، ریفکتورینگ‌ها، باگ فیکس‌ها و … تحت ورژن کنترل ذخیره می‌شوند، دولوپرها بدون هیچ‌گونه نگرانی و دغدغه‌ای می‌توانند دست به اعمال تغییرات در سورس‌کد پروژ‌هایش بزنند چراکه این اطمینان خاطر را دارند که نسخه‌های پیشین پروژه را ذخیره دارند.

یکی از چیزهایی که در ورژن کنترل اهمیت دارد، تگ‌‌گذاری نسخه‌های مختلف پروژه است چرا که براساس همین تگ‌ها -که توصیه می‌شود براساس تاریخ باشند- در آینده به‌سادگی امکان جستجوی نسخهٔ خاصی از نرم‌افزار امکان‌پذیر می‌گردد.

علاوه‌بر این، در ورژن کنترل مفهومی داریم تحت‌عنوان Branch (برنچ یا شاخه) که بااستفاده از آن می‌توان نسخه‌هایی موازی از پروژه‌ای واحد ایجاد کرد مثلاً یکی تحت‌عنوان Development (توسعه) و یک یا تعدادی برنچ دیگر تحت‌عنوان Maintanance (نگهداری) بدین شکل که کدنویسی پروژه روی برنچ توسعه صورت می‌گیرد و چنانچه پس از اعمال تغییرات و یا افزودن فیچر جدید به پروژه و ریلیس کردن آن نرم‌افزار و برخورد کردن به مشکلی خاص، به‌سادگی و درصورتی‌که نیاز به نسخه‌های قبلی باشد، می‌توان به یکی از برنچ‌های نگهداری مراجعه کرد.

درصورتی‌که ورژن کنترل به‌درستی به‌کار گرفته شود، اصطکاک مابین دولوپرهایی که روی پروژه‌ای یکسان کار می‌کنند نیز به حداقل می‌رسد. درواقع، تغییرات صورت گرفته روی پروژه خیلی راحت به اطلاع تک‌تک دولوپرها رسیده و درصورتی‌که کانفلیکتی به‌وجود آید، به‌سادگی می‌توان آن‌را مرتفع ساخت.

زمانی که قصد دارید پروژه‌ای را روی یک سرویس ورژن کنترل -مثل گیت‌لب که رایگان هم هست- قرار دهید، اصلاً خساست به‌خرج ندهید! به‌عبارت دیگر، تمامی فایل‌های پروژه از سورس‌کد گرفته تا تصاویر، مستندات، اسکمای دیتابیس + دیتای اولیه جهت تست، ابزارها و … را روی ورژن کنترل ارسال کنید (حتی توصیه می‌شود لایبرری‌ها که معمولاً به‌اصطلاح Ignore هستند و به‌صورت اتوماتیک روی سرور ارسال نمی‌شوند را هم آپلود کنید). با اتخاذ چنین رویکردی، این اطمینان حاصل می‌شود که همواره نسخه‌ای کامل از پروژه به‌صورت بکاپ در اختیار خواهیم داشت (فرض کنیم که سیستم‌عامل خود را تغییر می‌دهیم و یا کلاً سیستم‌مان عوض می‌شود که بااستفاده از چنین رویکردی، به‌راحتی می‌توان کل پروژه را از پلتفرم ورژن کنترل مدنظر گرفته و به‌کار خود ادامه داد).

معرفی استراتژی‌های به‌منظور بهره‌وری بیشتر از Version Control زمانی‌که شما به ورژن کنترل مهاجرت کردید و مزایای آن‌را درک نمودید، یکسری استراتژی‌ها و به‌اصطلاح Best Practice وجود دارد که چنانچه از آن‌ها پیروی کنید، می‌توانید اطمینان حاصل نمایید که از تمام پتانسیل یک سیستم ورژن کنترل استفاده می‌نمایید که عبارتند از: 1 - تغییرات اساسی در نرم‌افزار را در قالب یک Commit (کامیت) مجزا روی سرور بفرستید. چنانچه چند تغییر نامرتبط با یکدیگر را در قالب یک کامیت درنظر بگیرید، در آینده یافتن تاریخچهٔ پروژه کار دشواری خواهد شد.

2 - برای هر کامیت، توضیحاتی واضح و شفاف درنظر بگیرید (اگر هم این کار برایتان دشوار است، حداقل توضیح دهید که چه‌چیزی را تغییر داده‌اید). این دست توضیحات می‌توانند در آینده چنانچه نیاز به نسخه‌های قبلی نرم‌افزار شد، بسیار مؤثر واقع شوند.

3 - تحت هیچ عنوان کدی را قبل از تست کردن کامل و اطمینان حاصل کردن از این‌که نرم‌افزار به‌طور کامل کار می‌کند کامیت نکنید چراکه این‌کار در دراز مدت اعتبار شما در دید دیگر دولوپرهایی که روی پروژه کار می‌کنند را کم خواهد کرد.